Zorglandbouw met
Ouderen
Achtergrond
Op één aspect is het duidelijk dat als we het over 'oudere' mensen hebben, we het hebben over mensen boven een bepaalde leeftijd, maar dat is natuurlijk maar een klein deel van het verhaal! Er is een grote variatie in het leven van mensen naarmate ze ouder worden, in termen van bijvoorbeeld hun inkomen en gezinssituatie, hoe gezond ze zijn, hun mate van sociale verbondenheid en sociale activiteit en zelfs of ze blijven werken.
Er is de laatste decennia veel aandacht voor actief ouder worden, dat door de Wereldgezondheidsorganisatie wordt omschreven als "het proces van het optimaliseren van mogelijkheden voor gezondheid, participatie en veiligheid om de kwaliteit van leven te verbeteren als mensen ouder worden". Het verblijf of het werken op een zorgboerderij kan een bijdrage leveren aan de kwaliteit van leven van ouderen. Er zijn drie specifieke groepen ouderen voor wie de zorgboerderij in het bijzonder interessant kan zijn.
Ouderen met dementie
- Dementie is een progressieve mentale ziekte die gekenmerkt wordt door geheugenverlies, verlies van oriëntatievermogen, verwarring en communicatieproblemen. De symptomen beginnen meestal mild en worden na verloop van tijd steeds erger. Het is meestal mogelijk om een aantal jaren met goede levenskwaliteit te leven met dementie en er zijn manieren om de verergering te vertragen en sommige symptomen te behandelen.
- Vooral door de vergrijzing zal het aantal ouderen met dementie de komende decennia naar verwachting aanzienlijk toenemen: met bijna 74% tussen 2019 en 2050 in West-Europa bijvoorbeeld (The Lancet, 2022). Ouderen met dementie zal in de toekomst een groeiende doelgroep zijn voor zorgboerderijen. Het verblijf op de zorgboerderij heeft deze doelgroep, naast dat het familieleden respijtzorg geeft, veel te bieden.
Mensen die op zoek zijn naar alternatieve huisvesting op hun oude dag
- In een snel vergrijzende bevolking is er een subgroep van actieve ouderen die misschien in een woongemeenschap op het platteland of op de boerderij zouden willen wonen. Misschien hebben ze nu of in de toekomst hulp nodig bij alledaagse taken - of langdurige zorg - maar kunnen ze bijdragen aan het leven op de boerderij.
- De mate waarin mensen kunnen deelnemen aan het leven op de boerderij kan variëren afhankelijk van persoonlijke voorkeur en de behoeften van de boerderij. Een mogelijkheid is om als vrijwilliger op de boerderij samen te werken met andere doelgroepen.
Ouderen die langdurige zorg nodig hebben
- Zorgboerderijen hebben de potentie om een kleinschalige zorgomgeving voor oudere mensen te bieden met persoonlijke aandacht en individuele zorg, meer verwant aan een thuis dan een grootschalige institutionele omgeving. Mensen die hun hele leven op of rond boerderijen hebben gewoond, kunnen dit bijzonder bevredigend en zelfs fundamenteel voor hun welzijn vinden.
Voordelen en uitkomsten die zorglandbouw kunnen leveren (en waarin je mensen kunt ondersteunen ze te behalen)
Welke actviteiten?
KERNPUNT: Er is niet ÉÉN set activiteiten of benaderingen die bijzonder waardevol en relevant zijn voor deze groep. ELKE activiteit op de boerderij kan de juiste activiteit zijn als deze plezierig, geschikt en veilig is voor het individu. Suggesties uit bestaande initiatieven zijn:
- De mogelijkheid om rond boerderijdieren te zijn en met ze om te gaan is bijzonder waardevol. Dit kan variëren van eenvoudige observatie of het aaien van dieren tot voeren, verzorgen, eieren rapen of stallen schoonmaken
- Het werken in de tuin met groenten, fruit, bloemen en kruiden kan een groot voordeel zijn voor de zintuiglijke ervaring en biedt de mogelijkheid om contact te maken met de seizoenen en met nieuw leven. Deze groep heeft misschien veel kennis en kweekervaring vanuit hun eigen tuin of vanuit hun opvoeding: zij aan zij werken kan een goede gelegenheid zijn om deze kennis te delen. Deze kennis en levenservaring kunnen ook worden gebruikt voor onderhoudstaken op de boerderij of in het huishouden, zoals het repareren van werktuigen en apparatuur of of het uitproberen van recepten.
- Op dezelfde manier kan elke activiteit die in de boerderijkeuken wordt uitgevoerd, zoals koken, bakken, kruiden drogen etc., kennis en herinneringen losmaken en een gevoel van huiselijkheid en saamhorigheid geven. Samen eten is echt belangrijk, en het is nog beter als mensen hebben geholpen bij de bereiding van het eten.
- Bied mogelijkheden om gewoon rond te lopen of om het landschap of de apparatuur van de boerderij te gebruiken voor lichte lichaamsbeweging, afhankelijk van de fysieke capaciteiten van de mensen.
- Veel boerderijen die met oudere mensen werken, maken gebruik van kunst of handwerk, waardoor mensen die fysiek niet zo mobiel zijn zich toch deel van het leven op de boerderij kunnen voelen. Veel van deze activiteiten kunnen worden gekoppeld aan de identiteit van de boerderij. Zo kunnen mensen bijvoorbeeld scènes van de boerderij schetsen of schilderen, hout bewerken met hout van het land, foto's nemen en plakboeken maken, seizoensdecoraties maken of gedroogde bladeren en bloemen verzamelen en uitstallen.
- Alles wat sociaal is! Gelegenheden om samen te zijn, te kletsen, naar muziek te luisteren, te zingen, misschien zelfs te dansen - al deze gelegenheden moeten worden aangegrepen en er moet van worden genoten wanneer ze zich voordoen.
Welke aanpak?…
Respecteer het individu en zijn autonomie
Alle volwassenen zijn verschillend en brengen hun individuele biografie en ervaringen met zich mee. Individuele voorkeuren moeten worden gerespecteerd en het is essentieel om de autonomie van ouderen te respecteren, zelfs als ze in zekere mate beperkt zijn.
Vermijd aannamens
Het is heel gewoon om negatieve (of soms zelfs positieve!) stereotypen over oudere mensen te hebben, bijvoorbeeld waar ze in geïnteresseerd zijn of wat hun capaciteiten zijn (bijvoorbeeld met betrekking tot technologie). Of er kan een neiging zijn om mensen te betuttelen of medelijden met ze te hebben. Om te voorkomen dat ageism (het verouderingsproces) een self-fulfilling prophecy wordt (teveel zelf invullen), kunnen we onszelf afvragen wat onze visie op ouder worden is en wat we in de toekomst van anderen verwachten als we oud zijn. Als we vanuit deze basis werken, is de kans veel groter dat we oudere mensen gewoon als mensen behandelen, met alle verschillende meningen, perspectieven, capaciteiten en uitdagingen die dat met zich meebrengt.
Bevorderen van onafhankelijkheid & capaciteit
Als mensen iets zelf kunnen doen zonder hulp van anderen, zouden ze dat moeten doen, zelfs als ze daar meer tijd voor nodig hebben. Dit kan ook helpen om resterende capaciteiten te versterken en het verouderingsproces te vertragen.
Sta toe dat mensen verschillende dingen willen en nodig hebben als ze op de boerderij zijn
Deze groep omvat natuurlijk een grote verscheidenheid aan capaciteiten, van mensen die zeer fit en beweeglijk zijn en kerntaken en gewone taken kunnen uitvoeren tot mensen met fysieke of mentale gezondheidsproblemen waardoor ze beperkter zijn in wat ze kunnen doen en/of aanpassingen nodig hebben aan het werk dat wordt uitgevoerd. Het is bijvoorbeeld gemakkelijker voor mensen om verhoogde zaai- en bloembedden in de tuin of polytunnel te hebben dan om op grondniveau te werken. Ook kunnen sommigen tevreden zijn en er veel baat bij hebben om gewoon op de boerderij te zijn, te genieten van de omgeving, het gezelschap en de maaltijden. Ze kunnen zich heel erg richten op de boerderij als sociale uitlaatklep.
Anderen willen misschien veel substantiëler betrokken zijn, tot en met betrokken zijn bij enige planning en besluitvorming om daarbij hun vaardigheden en levenservaring te gebruiken. Deze groep wil misschien samenwerken met en zelfs ondersteuning bieden aan andere deelnemersgroepen, waarbij ze niet alleen als deelnemer maar ook als een soort vrijwilliger optreden. Idealiter zou je in staat moeten zijn om je hieraan aan te passen een goede balans in de groep te hebben.
Woon-Zorgboerderijen…. Een complexe onderneming
Waar mensen op de boerderij wonen, zal de doelgroep variëren van mensen met een hoge mate van onafhankelijkheid tot mensen die mogelijk aanzienlijke zorgniveaus nodig hebben. En dit kan voor elk individu in de loop van de tijd veranderen. Dit type zorglandbouw vereist een gespecialiseerde aanpak vergeleken met de meer reguliere dagopvang of verzorging. Alles van het ontwerp van het gebouw en de faciliteiten tot de inbreng van of de nabijheid tot professionals en diensten op het gebied van geneeskunde, sociale zorg, verpleging, ergotherapie, fysiotherapie, enz. en de planning van wat er zal gebeuren als de persoon niet langer in staat is om in deze omgeving te worden verzorgd, moet in overweging worden genomen.
Mogelijke uitdagingen tijdens het werken met deze groep
| Mobiliteitsproblemen en lichamelijke beperkingen |
Als je gewend bent om met andere groepen te werken, moeten er misschien aanpassingen worden gemaakt in het soort activiteiten dat op de boerderij wordt uitgevoerd, het tempo waarin de activiteiten worden uitgevoerd en de mate waarin activiteiten kunnen worden uitgevoerd bij slecht of extremer weer. Je zult vrijwel zeker de capaciteit moeten hebben om een groter aantal activiteiten binnenshuis uit te voeren dan bij andere groepen het geval is en om een warme, comfortabele en uitnodigende ruimte te hebben om samen te komen voor social contact en te eten.
Er kunnen enkele fysieke aanpassingen nodig zijn op de boerderij. Dit zijn onder andere: verhoogde plant- en zaaibedden opritten bij ingangen; vloeren antislip en drempelvrij; goede verlichting; toegankelijke toiletvoorzieningen; en ervoor zorgen dat gereedschap binnen handbereik is, goed werkt en geschikt is voor de vaardigheden van de deelnemer. Het kan nodig zijn om speciaal aangepast gereedschap aan te bieden zodat mensen volledig kunnen deelnemen. |
| Uitdagingen geassocieerd met dementie | Mensen met dementie kunnen een aantal gedragingen en symptomen vertonen waar je je bewust van moet zijn. Hieronder vallen de voor de hand liggende geheugenproblemen - zoals vergeten wat er eerder op de boerderij is gebeurd - maar ook desoriëntatie en verwarring. Mensen kunnen op hun situatie reageren met frustratie, depressie of agressie. Praktisch gezien kunnen mensen de neiging hebben om weg te lopen of een groter risico lopen om betrokken te raken bij een ongeluk of gewond te raken. Er zijn niet noodzakelijkerwijs 'oplossingen' voor deze potentiële uitdagingen, maar wel manieren om een sfeer en omstandigheden te creëren die je in staat stellen om er mee om te gaan.
|
| Gebrek aan motivatie en enthousiasme | Raak er niet door van streek en vat het niet persoonlijk op. Misschien moet je de verwachtingen van wat er op een bepaalde dag gedaan wordt naar beneden bijstellen en je aanpassen aan de stemmingen en energieniveaus van mensen. Sommige dagen zullen levendiger zijn dan andere en gewoon die ruimte en plaats bieden waar mensen naartoe kunnen gaan en kunnen zijn, is op zich al een groot positief effect. |
| Gevoel van verlies en einde | Veel van de ouderen die gebruik zullen maken van zorglandbouw - vooral degenen die verhuizen naar een woonzorgcentrum op de boerderij - zullen aan het begin staan van de laatste fase van hun leven. Je hebt een belangrijke bijdrage te leveren om ervoor te zorgen dat ze een goede kwaliteit van leven hebben tot aan hun dood. Je moet ook bereid zijn om sterven en rouw te accepteren als deel van je leven en als deel van het leven van de mensen met wie je werkt. |