grafik psychisch beeintraechtigte personen

Zorglandbouw met
mensen met psychische problemen

Definitie en begrip van psychische problemen

Er is sprake van psychische problemen wanneer iemand significante veranderingen ervaart in emoties, denken of gedrag of een combinatie hiervan. Het veroorzaakt leed bij het individu en meestal ook problemen bij het functioneren in sociale, werkof gezinsactiviteiten.
Het maakt geen onderscheid en iedereen kan ermee te maken krijgen, ongeacht leeftijd, levensfase, geslacht, nationaliteit, inkomen, sociale status of religie.
De meeste mensen met psychische problemen passen zich aan en functioneren redelijk goed in het dagelijks leven, maar anderen hebben misschien wat interventie en ondersteuning nodig.

Enkele veelvoorkomende psychische gezondheidsproblemen/ stoornissen

Stemmingsstoornissen waaronder depressieve stoornissen en bipolaire stoornis.
Angst of angstgerelateerde stoornissen (waaronder gegeneraliseerde angststoornis, fobieën, paniekstoornissen en obsessieve compulsieve stoornis).
Schizophrenie en andere psychoses.
Persoonlijkheidsstoornissen.
'Burn-out' of ernstige stress gerelateerde klachten.

→ Iedereen is echter in de eerste plaats een individu met zijn eigen unieke kwaliteiten, uitdagingen en worstelingen.
Andere factoren zoals de persoonlijkheid van mensen, leeftijd, geslacht, mate van interesse in landbouw en natuur, kwaliteit van professionele ondersteuningssystemen, culturele houding ten opzichte van psychische aandoeningen, enz. hebben ook een impact. Ze kunnen van invloed zijn op het activiteitenniveau, de relaties met anderen, de mate van interesse en betrokkenheid. Ze kunnen bepalend zijn voor welke activiteiten en benaderingen het beste werken en welke voordelen en resultaten worden ervaren.

Voordelen en resultaten die zorglandbouw kan leveren (en die je mensen kan helpen bereiken)

Verbeterde mentale gezondheid en welzijn door echt tijd door te brengen buiten en in de natuur.
Gevoelens van rust en kalmte en minder stress en angst.
Mogelijkheden om bij te dragen aan iets waardevols en om te leren en groeien.
Vormen van nieuwe verbindingen en vriendschappen, wat leidt tot minder gevoelens van isolatie en eenzaamheid.
Geeft een gevoel van hoop, wat de sleutel is tot herstel.
Mensen doen positieve ervaringen op, om ergens te zijn waar dingen goed voor ze gaan.
Bestaande (soms onbenutte) vaardigheden en sterke kanten worden ontdekt en benadrukt.
Verbeterde fysieke gezondheid en vitaliteit, verbeterde slaappatronen en gewoontes.

Welke activiteiten?

KERN PUNT: Er is niet ÉÉN set activiteiten of benaderingen die bijzonder waardevol en relevant is. Het gaat meer om het ondersteunen van individuen op je boerderij om te ontdekken waar ze goed in zijn en interesse in hebben, wat hun leven zal verreiken. De eerste dagen moeten heel flexibel zijn en vormen een ontdekkingsproces voor jou en de deelnemer(s).

Omgaan met structuur en ritme
De tijd die op de boerderij wordt doorgebracht moet een soort betrouwbaar ritme hebben, afhankelijk van de seizoenen, het tijdstip van de dag, de taken die gedaan moeten worden en de verantwoordelijkheden die individuen krijgen. Dit biedt een veilig kader van waaruit mensen ondersteund kunnen worden om te groeien in welzijn en vertrouwen. Het laat ook op een heel natuurlijke manier - zonder belerend over te komen - de voordelen zien van het hebben van goede routines en gewoontes, zowel op als buiten de boerderij.

"Zo resoneer je eigenlijk met het echte leven. Vooral de dagelijkse routine met de dieren, de eenden en ganzen vroeg naar buiten laten en ze 's avonds weer naar bed brengen. Dat geeft structuur en een kader dat niet rigide is, maar wel leeft en waarin je ontmoetingen hebt."*

Mix van taken
Het is goed om een mix te hebben van routinetaken die elke week herhaald worden en waarbij mensen zichzelf beter en zelfverzekerder kunnen zien worden, maar ook van nieuwe projecten waarin mensen betrokken kunnen raken en waarin ze zichzelf kunnen uitdagen. Dit laatste kan gebaseerd zijn op de reeds bestaande interesses of vaardigheden van mensen, zodat ze de dingen goed gaan en ze een kans krijgen om uit te blinken. Als ze bijvoorbeeld geïntereseerd of vaardig zijn in het werken met hout, zouden ze bezig kunnen gaan met het bouwen van een nieuw kippenhok of een verhoogd zaaibed.

Dichtbij de natuur komen
Bied de ruimte en tijd voor dagelijkse mogelijkheden om zich verbonden te voelen met planten en de bodem, de dieren op de boerderij en elementen als bos of rivieren, de geluiden, geuren en het gevoel van de natuur.

"Als mensen te veel in hun hoofd zitten, zeg ik: ga wieden met je handen in plaats van met de schoﬀel, want dan sta je dichter bij de aarde."*

Betekenisvolle taken en activiteiten
De focus moet liggen op taken die echt zijn en gedaan moeten worden en niet gekunsteld. Dit geeft een echt gevoel van voldoening, waarbij mensen bijdragen aan iets dat groter is dan zijzelf.

Taken die samenwerken en connecties met anderen stimuleren.
Samenwerken aan gezamenlijke taken stimuleert conversatie en samenwerking rond de taak en is een geweldige manier om mensen met sociale angst, gebrek aan sociale vaardigheden of zelfvertrouwen aan te moedigen om zich 'open te stellen' en contact te maken met anderen. Deelnemers moeten worden aangemoedigd om met z'n tweeën of in groepen aan bepaalde taken te werken, zoals het wieden van een stuk grond of het samen gebruiken van een apparaat.

Welke aanpak?

Wees aanwezig, geaard en intuïtief
Misschien nog meer dan bij andere groepen het geval is, moeten boeren zelf mentaal stabiel zijn en hun eigen zorgen kunnen parkeren. Ze moeten ook sensitief en alert zijn op stemmingswisselingen of stress bij deelnemers.

Behandel mensen als mensen
Het is belangrijk dat mensen als mensen worden behandeld en niet als 'zaken'. Dit betekent ook dat je zorglandbouw moet zien als een tweerichtingsproces waarbij iedereen de boerderij iets te bieden heeft. Het gaat ook om het respecteren van mensen en zo nodig een probleem met hun gedrag op de boerderij aankaarten, of dit nu gerelateerd is aan hun psychische aandoening of niet. Het vermijden van onderscheid in termen van kleding of uiterlijk is ook belangrijk - iedereen moet 'komen zoals hij is' en het moet niet mogelijk zijn om direct de verschillen te zien tussen boeren, werknemers en deelnemers.

"Een van de dingen die zorgboeren deelnemers te bieden hebben is dat zij hen bij de start van het traject niet kennen. Een zorgboer gaat daardoor uit van de mogelijkheden van een deelnemer in plaats van zijn of haar beperkingen. Op die manier hebben deelnemers de mogelijkheid om te groeien."

Goede voorbeeld
De tijd die je doorbrengt op de boerderij moet gezonde gewoontes laten zien op het gebied van routines, eten, beweging, lichaamshouding, slaap, enz. Het kan alledaagse voorbeelden van zelfzorg bieden zonder openlijk de les te lezen of te preken (bijv. douchen na een dag werken, goed ontbijten om je voor te bereiden op de dag).

Onstpan en maak plezier
Wat veel mensen misschien het meest missen in hun leven is gewoon plezier en genot, een pauze van angsten of overmatig piekeren. Het is belangrijk om de dingen luchtig en vriendelijk te houden en ten minste enkele activiteiten te doen waarbij een element van plezier kan optreden - zoals spelen met de hond of een watergevecht op een warme dag. Het moet alleen niet geforceerd zijn: beoordeel goed waar individuele deelnemers voor openstaan en zich prettig bij voelen. Andere gelegenheden om samen te komen en de ritmes van het leven met elkaar te delen - tijdens het eten, het vieren van iemands verjaardag of een feestdag - moeten ook deel uitmaken van het leven op de boerderij.

Een gevoel van saamhorigheid crëeren
Het is heel belangrijk dat de deelnemers op zorgboerderijen het gevoel hebben dat ze deel uitmaken van het boerenleven, dat ze ertoe doen, dat ze er niet alleen voor staan en dat ze gemist worden als ze er niet zijn.

"Het is belangrijk dat deelnemers niet het gevoel hebben dat zij alleen staan in hun problemen maar dat zij zich door de zorgboerderij omringd voelen door de gemeenschap van andere deelnemers en medewerkers."

Potentiële uitdagingen… en hoe daar mee om te gaan

Gebrek aan motivatie, enthousiasme of betrokkenheid Dit is vooral relevant bij depressieve stoornissen en kan zich ook uiten in een laag energieniveau - soms als gevolg van medicatie - in klachten over lichamelijke symptomen dat ze regelmatig afwezig zijn.	Raak er niet door in paniek en vat het niet persoonlijk op Misschien moet je de verwachtingen van wat op een dag bereikt wordt naar beneden bijstellen, benadruk het positieve wat wel bereikt is. Bereid je voor om je voortdurend aan te passen aan de stemmingen en energieniveaus van mensen Accepteer dat mensen zich op een bepaalde manier kunnen gedragen omdat ze patronen hebben ontwikkeld, maar heb ook vertrouwen dat mensen voorzichtig kunnen worden uitgedaagd om deze patronen te veranderen.
Angst en sociale fobie Mensen kunnen angstig zijn voor deze nieuwe omgeving, voor situaties die zich kunnen voordoen, voor hun eigen vermogen om dingen aan te kunnen. Deze angsten kunnen heel individueel zijn (bv. angst om te eten in het bijzijn van andere mensen, angst om naar de boerderij te rijden).	Neem de tijd om mensen te laten wennen aan het werk op de boerderij en vervolgens ook aan nieuwe elementen als die zich voordoen (bijv. het gebruik van nieuwe apparatuur of een bezoek aan de buren). Zorg voor gemakkelijke toegang tot de elementen die mensen comfortabel en rustgevend vinden (bijv. de hond aaien of wandelen in de velden). Geef mensen tijd en ruimte voor zichzelf als ze dat nodig hebben. In het geval van fobieën moet je de triggers op de boerderij identificeren en ze verwijderen, de blootstelling eraan minimaliseren of in sommige gevallen met de deelnemer samenwerken om ze te overwinnen, afhankelijk van wat de beste optie is voor het individu.
Uitbundigheid of overactiviteit Dit kan een uitdaging zijn bij het werken met mensen met een bipolaire stoornis of met Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD).	Als ze eﬀectief worden ingezet, kunnen vlagen van creativiteit en hoge energie leiden tot een hoge productiviteit en een gevoel van voldoening. Maar er moet een balans worden gevonden die het comfort en de veiligheid van alle anderen op de boerderij garandeert. Het kan nodig zijn dat iemand op een ander deel van de boerderij werkt of aan andere taken werkt dan anderen, zodat hij of zij energie kwijt kan.
Aggresief of zeer uitdagend gedrag In een klein aantal gevallen kunnen mensen agressie vertonen tegen de boer, het personeel of andere deelnemers.	Blijf alert op de wisselende stemmingen van mensen en reageer snel en kalm om (idealiter) escalatie te voorkomen. Vat het niet persoonlijk op, word niet boos en daag de persoon niet uit. Dit gedrag is zelden persoonlijk, maar is een uiting van de psychische stoornis van de persoon. In gevallen van aanzienlijke agressie is de eerste prioriteit het waarborgen van de veiligheid van iedereen op de boerderij - inclusief ervoor zorgen dat er geen toegang is tot gereedschappen of delen van de boerderij waarmee ze zichzelf of anderen kunnen schaden– is de eerste prioriteit.

Zorglandbouw metmensen met psychische problemen