terug

Zorglandbouw met
Vluchtelingen

---

Achtergrond informatie en begrip

Vluchtelingen zijn mensen die oorlog, geweld, conflicten of vervolging zijn ontvlucht en een internationale grens zijn overgestoken om veiligheid te vinden in een ander land. Vaak moesten ze vluchten met niet veel meer dan de kleren aan hun lijf en lieten ze huizen, bezittingen, banen en geliefden achter. Ze weten meestal niet wanneer en of ze ooit naar hun oude leven zullen terugkeren. Medio 2022 schat de UNHCR dat er 103 miljoen ontheemden zijn: 32,5 miljoen daarvan zijn vluchtelingen. Het aantal ontheemden in de wereld neemt voortdurend toe, waarbij ontheemding als gevolg van milieurampen en klimaatverandering nu ook een groeiend fenomeen is. Hoewel we in deze gids voornamelijk de term 'vluchteling' gebruiken, is het meeste ook van toepassing op ontheemden die niet noodzakelijkerwijs de vluchtelingenstatus hebben.

Vluchtelingen zijn gewone mensen met allerlei etnische, culturele of religieuze achtergronden. Ze hebben ook zeer uiteenlopende educatieve en sociale achtergronden en kunnen zich in elke levensfase bevinden, van de vroege kinderjaren tot op hoge leeftijd en alles daartussenin. Dit betekent dat deze doelgroep zeer divers is en echt een dwarsdoorsnede van de samenleving vertegenwoordigt zoals die overal te vinden is. Er is dus natuurlijk niet EEN set activiteiten of manier van doen die voor iedereen werkt of aan ieders behoeften voldoet. Zoals altijd moet iedereen in de eerste plaats als individu worden behandeld, maar er moet wel rekening worden gehouden met de specifieke uitdagingen die mensen hebben doorgemaakt en nog steeds doormaken. Dit is echter ook een groep die enorm veel te bieden heeft.

Zorgboerderijen hebben een grote potentie om vluchtelingen te helpen bij het opbouwen van een nieuw leven en hun plek te vinden in een nieuwe samenleving en gemeenschap. De specifieke meerwaarde van zorgboerderijen voor vluchtelingen zijn:

---

De meerwaarde van zorgboerderijen voor vluchtelingen:

→ Het leren van de taal in een allerdaagse setting
→ Het opbouwen van vaardigheden en daarmee eigenaar zijn van persoonlijke ontwikkeling
→ Mentaal tot rust komen in een groene omgeving
→ Integreren in de lokale gemeenschap
→ Onderdeel uitmaken van gezinsleven van de boer
→ Culturele uitwisseling (vice versa)
→ Het doen van zinvolle activiteiten

---

Belangrijke aandachtspunten

De kern van het aanbod is hetzelfde als bij elke andere doelgroep, maar met een bijzondere focus op het ondersteunen van mensen bij het opnieuw opbouwen van hun leven in een nieuwe omgeving en bij het omgaan met de specifieke uitdagingen waarmee ze worden geconfronteerd.

De weg vrijmaken naar betaald werk

• Veel deelnemers uit deze groep willen graag betaald werk. Je kunt hen op een aantal manieren op weg helpen, zoals:
• Mensen helpen bij het opbouwen van kennis en vaardigheden in algemeen agrarisch werk, tuinbouw, machinewerk enz. die direct kunnen worden omgezet in betaald werk in de buurt.
• Het opbouwen van hun zelfvertrouwen en relevante sociale vaardigheden, zodat ze zich beter voorbereid voelen om de lokale arbeidsmarkt te betreden, al dan niet in hun 'oude' baan.
• Mensen (weer) laten wennen aan goede werkgewoontes en routines als ze een tijdje niet hebben gewerkt.
• Je kennis delen van de lokale economie en van hoe dingen gestructureerd en georganiseerd zijn. Misschien kun je je eigen lokale connecties en kennis gebruiken om mensen door te laten stromen naar een vervolgopleiding, werk of zelfstandig ondernemerschap. Misschien leer je (door te eten!) dat iemand een uitstekende kok is; misschien kunnen ze wat van hun producten verkopen op de plaatselijke boerenmarkt?
• In sommige gevallen kunnen mensen gaan werken en verdienen op je boerderij, al dan niet in begeleid werken.

Taalvaardigheden opbouwen
Op de boerderij moeten mensen de kans krijgen om woorden en zinnen te leren en vragen te stellen op een ongedwongen en informele manier. Ze moeten zich op hun gemak voelen om te oefenen en fouten te maken en ze moeten gesteund worden om de woordenschat te leren die ze nodig hebben. Geduld en een goed humeur helpen en het is ook goed om moeite te doen om een aantal belangrijke uitdrukkingen in hun taal te leren.

"De boerderij biedt de mogelijkheid om Engels te leren in een heel natuurlijke omgeving, woorden op te pikken door dingen te zien, dingen aan te wijzen Voor het leren van taal is het zoveel makkelijker om het te kunnen zien en ruiken in termen van leren."*

Integratie in de samenleving
Met toestemming van de deelnemer kan het goed zijn om hen voor te stellen aan familie, vrienden en buren, om erop uit te gaan in de lokale gemeenschap naar winkels, cafés enz. Daarnaast kun je je eigen kennis van de gemeenschap gebruiken om mensen suggesties te doen - en in sommige gevallen te introduceren - aan activiteiten en bronnen van ondersteuning (of plezier!).

Helen en schuilen
De nadruk moet liggen op activiteiten waarbij je echt contact maakt met planten en dieren, buiten bent in de frisse lucht en in contact met de aarde en de mogelijkheid hebt om je op een goede manier moe te voelen. Op deze kalme en stressvrije manier te werk gaan, kan mensen de kans geven om hun geest tot rust te brengen, te herstellen en kan hen zelfs helpen om van een trauma te herstellen.

Culturele uitwisseling & leren
Het uitwisselen van tradities, religieuze rituelen en eetgewoonten op de zorgboerderij kan voor beide partijen verrijkend zijn. Je kunt deelnemers ook helpen om inzicht te krijgen in, en kennis te vergaren over het gewone gezinsleven, culturele normen, waarden enz. in een levensechte omgeving in plaats van in een klaslokaal of uit een boek. Je kunt bijvoorbeeld uitleggen waarom een aanstaande feestdag belangrijk is en hoe het gevierd wordt. Of als mensen dingen heel anders doen op een manier die nadelig voor ze kan zijn in de maatschappij, kun je hen daar voorzichtig op wijzen of een andere manier van doen voorstellen omdat je een band hebt opgebouwd.

---

Belangrijke aandachtspunten…

→ Rouw en overlevingsschuld
De persoon heeft vaak te maken met zeer complexe en moeilijke gevoelens. Ze zullen de impact van het vluchten hebben ervaren - in sommige gevallen hebben ze ook tijd doorgebracht in vluchtelingenkampen - en het verlies van veel aspecten van hun oude leven en het gevoel van normaliteit. Ze kunnen te maken krijgen met verdriet en het schuldgevoel van de overlevende. Ze kunnen vrezen voor het welzijn van hun vrienden of familie of in sommige gevallen voor hun eigen uitzetting.

→ Verschillende culturele achtergronden
Veel vluchtelingen zullen natuurlijk verbonden willen blijven met hun eigen cultuur, die ze niet vrijwillig hebben verlaten. Dit betekent dat ze hun moedertaal moeten kunnen spreken, vertrouwd voedsel moeten kunnen eten en contact moeten kunnen leggen met andere mensen uit hun eigen land of cultuur. Ze kunnen het moeilijk vinden om te integreren in een andere cultuur of worstelen met hun identiteitsgevoel: waar horen ze nu thuis?

→ Genderrollen
Genderrollen en -normen kunnen anders zijn dan wat je gewend bent en kunnen ook afhangen van de achtergrond van het gezin, de levensfase, enz. In sommige gevallen zullen vrouwelijke deelnemers zich dus alleen op hun gemak voelen bij het werken met een vrouwelijke zorgboer: sommige mannen zullen zich ook ongemakkelijk voelen bij het aannemen van instructies van een vrouw. Vrouwen zijn vaak minder beschikbaar om deel te nemen aan zoiets als zorglandbouw vanwege hun rol thuis of in de zorg voor kinderen. De ervaring van oorlog, vluchten en het leven voordat je vluchteling werd, verschilt per sekse. Vrouwen kunnen te maken hebben gehad met extra slachtofferschap, uitbuiting en seksueel misbruik, terwijl mannen betrokken kunnen zijn geweest bij gevechten.

→ Bureaucratische en wettelijke obstakels
Een onduidelijke verblijfsstatus kan een belemmering vormen voor integratie en volledige deelname op de zorgboerderij. Deelnemers kunnen ook problemen ondervinden bij het verkrijgen van een werkvergunning, wat frustrerend voor hen kan zijn en dit betekent dat je hen mogelijk geen betaald werk kunt aanbieden, zelfs als dit in het voordeel van beide partijen zou zijn. Er kunnen ook problemen zijn met het verkrijgen van financiering voor zorglandbouw voor deze groep, wat frustrerend en beperkend kan zijn.

→ Racisme en vooroordelen
Racisme en vooroordelen kunnen dingen zijn waar vluchtelingen mee te maken krijgen in de samenleving. Het is belangrijk dat je een duidelijk standpunt inneemt over het ondersteunen van vluchtelingen en hen verwelkomt op je boerderij en in je gemeenschap. Dit kan helpen om onder andere veronderstellingen en vooroordelen te overwinnen.

→ Vervoer
Zonder auto of openbaar vervoer kunnen deelnemers moeite hebben om naar de boerderij te komen. Boeren kunnen dit gat soms zelf opvullen door zelf vervoer te regelen. SoFarTEAM - Social Work in Farming

---

Trauma en PTSS…

Let op: Deze doelgroep kan te maken hebben met specifieke traumaproblemen, maar de informatie hier kan ook nuttig zijn voor het werken met andere groepen. Hieronder vallen mensen met psychische problemen, mensen die toegang hebben tot daklozenen verslavingszorg en andere mensen die een trauma hebben meegemaakt.

De vluchtelingen ervaring en trauma
Niet elke vluchteling lijdt aan een posttraumatische stressstoornis, maar velen worden emotioneel op de proef gesteld door hun ervaring. Vluchtelingen hebben vaak geweld, verlies van dierbaren en andere traumatische gebeurtenissen meegemaakt tijdens oorlog, rampen of vluchten. Trauma-geïnformeerde zorg verlegt de focus van "Wat is er mis met jou?" naar "Wat is er met jou gebeurd?" en erkent dat we een volledig beeld moeten hebben van iemands levenssituatie - vroeger en nu - om doeltreffende diensten te kunnen verlenen met een helende focus.

Kan zorglandbouw een rol spleen in het herstellen van een trauma?
Zorglandbouw kan zeker een rol spelen bij het verminderen van de gevolgen die een traumatische ervaring kan hebben voor de geestelijke gezondheid. Een persoon kan stabieler worden als hij veerkrachtiger wordt, wat kan gebeuren op basis van factoren zoals een positieve houding, een sterk gevoel van eigenwaarde, een zinvol dagelijks leven, de mogelijkheid van betaald werk, religie, regelmatig school of werk, een gestructureerde dag en week, sociale contacten, persoonlijke verantwoordelijkheid, onderwijs en succes op school. Zorglandbouw kan mensen ondersteunen bij het bereiken van veel van deze beschermende factoren.

Maar dit is een zeer complex gebied en in veel gevallen komt de reactie op de traumatische ervaring pas jaren later. Dit betekent dat een persoon die stabiel lijkt, het plotseling moeilijk kan hebben. Een sociaal werker is geen getrainde therapeut, moet zijn grenzen kennen, maar moet in staat zijn om indicaties van traumatisering te herkennen, zodat hij indien nodig gespecialiseerde diensten kan waarschuwen of raadplegen. Het is belangrijk om je bewust te zijn van de belangrijkste kenmerken en symptomen van Posttraumatische Stress Stoornis.